Sanskrit Learning

Sanskrit Yantra (Devanagari)	Sanskrit Yantra (Bangla)
Shabda-Dhatu-Rupa (Devanagari)	Dhatu-with-Extra-Pratyaya
Blood Relations	Chit-Chan-Api
Tral-Thal-Tasil	Handwriting Sample
Hometask Active-Passive	Vakyarachana Basics (Bangla)
Rupa Yantra	Vakyarachana Basics (Eng)

Lesson 1

	एकवचन	द्विवचन	बहुवचन			एकवचन	द्विवचन	बहुवचन
(1)	नर (पुं)	अकारान्तः	person		(1)	पठ् (प.प.)	Study	पठ्यते
1	नरः	नरौ	नराः		प्र.	पठति	पठतः	पठन्ति
2	नरम्	नरौ	नरान्		म.	पठसि	पठथः	पठथ
3	नरेण	नराभ्याम्	नरैः		उ.	पठामि	पठावः	पठामः
4	नराय	नराभ्याम्	नरेभ्यः
5	नरात्	नराभ्याम्	नरेभ्यः		(2)	दृश् (प.प.)	See	दृश्यते
6	नरस्य	नरयोः	नराणाम्		प्र.	पश्यति	पश्यतः	पश्यन्ति
7	नरे	नरयोः	नरेषु		म.	पश्यसि	पश्यथः	पश्यथ
सं	(हे) नर	(हे) नरौ	(हे) नराः		उ.	पश्यामि	पश्यावः	पश्यामः
(2)	ग्रन्थ (पुं)	अकारान्तः	book		(3)	दा (उ.पदी)	Give	दीयते
1	ग्रन्थः	ग्रन्थौ	ग्रन्थाः		प्र.	ददाति	दत्तः	ददति
2	ग्रन्थम्	ग्रन्थौ	ग्रन्थान्		म.	ददासि	दत्थः	दत्थ
3	ग्रन्थेन	ग्रन्थाभ्याम्	ग्रन्थैः		उ.	ददामि	दद्वः	दद्मः
4	ग्रन्थाय	ग्रन्थाभ्याम्	ग्रन्थेभ्यः
5	ग्रन्थात्	ग्रन्थाभ्याम्	ग्रन्थेभ्यः		(4)	कृ (उ.पदी)	Do	क्रियते
6	ग्रन्थस्य	ग्रन्थयोः	ग्रन्थानाम्		प्र.	करोति	कुरुतः	कुर्वन्ति
7	ग्रन्थे	ग्रन्थयोः	ग्रन्थेषु		म.	करोषि	कुरुथः	कुरुथ
सं	(हे) ग्रन्थ	(हे) ग्रन्थौ	(हे) ग्रन्थाः		उ.	करोमि	कुर्वः	कुर्मः
(3)	कुमार (पुं)	अकारान्तः	boy,youth		(5)	अस् (प.प.)	To be	भूयते
1	कुमारः	कुमारौ	कुमाराः		प्र.	अस्ति	स्तः	सन्ति
2	कुमारम्	कुमारौ	कुमारान्		म.	असि	स्थः	स्थ
3	कुमारेण	कुमाराभ्याम्	कुमारैः		उ.	अस्मि	स्वः	स्मः
4	कुमाराय	कुमाराभ्याम्	कुमारेभ्यः
5	कुमारात्	कुमाराभ्याम्	कुमारेभ्यः		(6)	पठ् (कर्मणि)	लट्
6	कुमारस्य	कुमारयोः	कुमाराणाम्		प्र.	पठ्यते	पठ्येते	पठ्यन्ते
7	कुमारे	कुमारयोः	कुमारेषु		म.	पठ्यसे	पठ्येथे	पठ्यध्वे
सं	(हे) कुमार	(हे) कुमारौ	(हे) कुमाराः		उ.	पठ्ये	पठ्यावहे	पठ्यामहे

॥संस्कृते वाक्यानां प्रकाराः॥

प्रथमो घट्टः

प्रथमा – नरः पठति। नरौ पठतः। नराः पठन्ति।

द्वितीया – नरः पठति ग्रन्थम्।

तृतीया – ग्रन्थः पठ्यते नरेण । (कर्मणि वाक्यम्, कर्ता=तृतीया)

तृतीया – नरः ददाति हस्तेन। (करणम्=तृतीया)

चतुर्थी – नरः ददाति कुमाराय । (सम्प्रदानम्=चतुर्थी)

पञ्चमी – नरः आददाति कुमारात्। (अपादानम्=पञ्चमी)

पञ्चमी – ज्ञानात् इच्छा जायते। (इच्छायाः हेतुः ज्ञानम्)(हेतुः=पञ्चमी)

षष्ठी – नरः पाठम् करोति ग्रन्थस्य। (कारकम्=कृद्योग–षष्ठी)

सप्तमी – नरः पठति ग्रामे। नरः अस्ति ग्रामे। (अधिकरणम्=सप्तमी)

सर्वविभक्तयः – नरः ग्रन्थम् हस्तेन कुमाराय ग्रन्थालयात् मित्रस्य ग्रामे ददाति।

द्वितीयो घट्टः

चतुर्थी – ग्रन्थस्य दानाय नरः गच्छति गृहम्। (to give a book)

तुमुन् – ग्रन्थम् दातुम् नरः गच्छति गृहम्। (to give a book)

क्त्वा – गृहम् गत्वा नरः ददाति ग्रन्थम्। (after going to home)

ल्यप् – गृहम् आगम्य नरः ददाति ग्रन्थम्। (after coming to home)

तृतीयो घट्टः

भावसप्तमी – जने ग्रन्थम् दत्तवति छात्रः ओदनम् खादति। (क्तवतु)

भावसप्तमी – जनेन ग्रन्थे दत्ते छात्रः ओदनम् खादति। (क्त)

भावसप्तमी – जने ग्रन्थम् ददति छात्रः ओदनम् खादति। (शतृ)

भावसप्तमी – जनेन ग्रन्थे दीयमाने छात्रः ओदनम् खादति। (कर्मणि शानच्)

निर्धारणम् – छात्रः शास्त्राणाम्/शास्त्रेषु वेदान्तम् पठति।

निर्धारणम् – अध्यात्मविद्या विद्यानाम्। वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि।

चतुर्थो घट्टः

द्विकर्मकधातुः – छात्रः जनम् ग्रन्थम् याचते। (कर्तरि)

द्विकर्मकधातुः – छात्रेण जनः ग्रन्थम् याच्यते। (कर्मणि)

णिजन्तम् – जनः छात्रम् ग्रन्थम् पाठयति। (कर्तरि)

णिजन्तम् – जनेन छात्रः ग्रन्थम् पाठ्यते। (कर्मणि)